เทศกาลในสุราษฎร์ธานี

---

จังหวัดสุราษฏร์ธานีได้มีงานประเพณีชักพระหรือลากพระ อาจจะเรียกว่างานบุญเดือน 11 ซึ่งก็เป็นเวลาเดียวกับเทศกาลออกพรรษา  ซึ่งทางจังหวัดสุราษฎรธานีได้จัดงานอย่างยิ่งใหญ่เป็นประจำของทุกปี ในวันแรม 1 ค่ำเดือน 11 และได้จัดให้มีการแข่งขันเรือยาวชิงถ้วยพระราชทานฯ ณ ริมแม่น้ำตาปีขึ้นด้วยนักท่องเที่ยวจะได้พบกับการจัดทำพุ่มผ้าป่าและเรือพนมพระซึ่งมี “หนึ่งเดียวในโลก”

เพื่อสืบสานวัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่นและสร้างความสามัคคี ให้คนในชุมชนได้มีส่วนร่วมสืบทอดประเพณีอันดีงาม ให้ยั่งยืนสืบไป มีการประกวด "เรือพนมพระ" ชิงถ้วยพระราชทาน สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่มีหนึ่งเดียวในโลก ในส่วนของ "รถพนมพระ" จะเป็นการประกวดชิงถ้วยนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดสุราษฎร์ธานี  นอกจากนี้  ยังมีการสืบสานประเพณี  ส่งเสริมการท่องเที่ยวด้านศิลปวัฒนธรรมอีกด้วย

และอีกหนึ่งบรรยากาศที่ท่านจะได้สัมผัสคือความสนุกสนานของขบวนลาก "เรือพระบก" ซึ่งในแต่ละขบวนจะมีการละเล่นที่ต่างกันออกไปเพื่อเพิ่มความสนุกและคึกคักและสวยงามโดยเดิมทีจะมีตัวไม้ใหญ่ 2 อัน วางรองเป็นที่ฐานบุษบกเพื่อใช้ลากพระ ในปัจจุบันได้ใช้รถยนต์แทนในการลากพระบก ส่วน "เรือพระน้ำ" จะเป็นแพโดยใช้เรือ 1-3 ลำ เป็นที่ตั้งของแพสำหรับลากไปในแม่น้ำลำคลองหรือทะเล

"การทำพุ่มผ้าป่า" ได้เกิดขึ้นควบคู่กันมาช้านานกับประเพณีชักพระ จนเรียกติดปากกันว่า"ประเพณีชักพระทอดผ้าป่า"ซึ่งในวันรุ่งขึ้นจะมีการลากเรือพระของจังหวัด ซึ่งแต่ละวัดในจังหวัดสุราษฎร์ธานีจะนำเรือพระเข้ามายังอำเภอเมืองสุราษฎร์ธานี และได้มีการจัดขบวนแห่อย่างยิ่งใหญ่ ประเพณีนี้เป็นพิธีหนึ่งทางพุทธศาสนาที่กระทำต่อกันมาตั้งแต่สมัยพุทธกาลแต่ในสมัยนั้นการทอดผ้าป่าจะไม่ได้มีกำหนดเวลาแล้วแต่ใครมีศรัทธาจะทำเมื่อไรก็ทอดเมื่อนั้น แต่ในบรรจุบันชาวบ้านจะออกมาจัดพุ่มผ้าป่าไว้ที่หน้าบ้านของตนโดยใช้ต้นไม้หรือกิ่งไม้ปักไว้อย่างสวยงามตั้งแต่หัวค่ำของคืนวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 นอกจากจะมีต้นไม้หรือกิ่งไม้ไว้แล้วจะมีผ้าเหลือง 1 ผืน ห้อยไว้และมีสิ่งของเครื่องใช้ที่จำเป็นสำหรับพระภิกษุ  นำมาผูกไว้ที่กิ่งไม้ด้วย เช่น ปิ่นโต ธูป เทียน ยาสีฟัน ไม้ขีด น้ำมัน และยังจัดเป็นซุ้ม ที่มีเรื่องราวเกี่ยวกับพุทธประวัติ ชาดก สวรรค์ นรก และอื่นๆ อย่างวิจิตรงดงามส่วนผู้ที่มีทุนน้อยก็จะจัดตามกำลังทรัพย์ของตน ซึ่งชาวบ้านจะทำขึ้นด้วยความเต็มใจและถือว่าเป็นการสานต่อวัฒนธรรมให้คงอยู่สืบทอดประเพณีดีๆ ให้ดำรงมาถึงปัจจุบัน

"ประเพณีทำบุญเดือนสิบ" เป็นประเพณีประจำท้องถิ่นของคนใต้  ที่ถือปฏิบัติกันมายาวนานตั้งแต่โบราณมีขึ้นในช่วงกลางเดือนสิบ ประมาณเดือนกันยายน ตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ-วันแรม 15 ของทุกปี หรือเรียกกว่า "วันรับ-ส่งตายาย" ซึ่งถือเป็นการสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัวที่ดีทั้งที่อยู่กันต่างที่ต่างภูมิลำเนาและยังแสดงออกถึงความกตัญญูกตเวทีต่อบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว "วันรับตายาย" จะตรงกับแรม 1 ค่ำเดือน 10 วันนี้ชาวจังหวัดสุราษฎร์ธานีไม่ว่าจะอยู่ที่ไหน  ก็จะเดินทางกลับภูมิลำเนาเพื่อมาแสดงถึงความกตัญญูแล้วยังทำพี่น้องได้พบปะสังสรรค์กันด้วย "วันส่งตายาย" จะตรงกับแรม 15 ค่ำเดือน 10 วันนี้จะมีความสำคัญพอกัน แต่ในวันส่งตายายจะจัดเตรียมอาหารคาวหวาน ต่างๆ เป็นพิเศษ พร้อมของใช้ในครัวเรือนเพราะว่าชาวจังหวัดสุราษฎร์ธานีเชื่อว่าตายายจะนำกลับไปใช้ด้วย "พิธีกรรม" มีการทำบุญตักบาตรในตอนเช้า นำอาหารถวายพระ ใส่บาตร แล้วยังอาหารอีกส่วนหนึ่งไปวางบนร้าน ที่เรียกกันว่า ร้านเปรตซึ่งสร้างแบบยกพื้นขึ้นมากลางลานวัด เพื่อให้ชาวบ้านและเด็กๆ เข้าแย่งอาหารหรือที่เรียกว่าชิงเปรตกัน "ขนมที่นิยมทำกันในเดือน 10" ขนมลา ขนมกรุบ ขนมจู้จุน ขนมบ้า ขนมไข่ปลา ยาหนม ขนมพอง ขนมต้ม และผลไม้ต่างๆ แล้วแต่ละท้องที่ หลังจากทำบุญกันในตอนเช้าเสร็จพิธีแล้วก็จะมีการบังสกุลบรรพบุรุษเป็นอันเสร็จพิธี

"สารทเดือนสิบ" ประเพณีนี้มีจัดขึ้นในทุกท้องถิ่นทั่วไทย แต่ได้มีการเรียกชื่อต่างกันไปตามพิธีกรรมและวัฒนธรรมของแต่ละภาค -  ภาคเหนือ เรียก กินก๋วยสลาก/ทานก๋วยสลาก/ตานก๋วยสลาก/ตานสลาก/กิ๋นข้าวสลาก -  ภาคอีสาน เรียกบุญข้าวสากหรือข้าวสลาก -  ภาคกลาง เรียก สลากภัตรและสลากกระยาสารท -  ภาคใต้ เรียก ประเพณีทำบุญเดือนสิบ หรือรับ-ส่งตายาย

"งานวันเงาะโรงเรียน" จังหวัดสุราษฎร์ธานียังถือเป็นถิ่นกำเนิดของ “เงาะโรงเรียน” ที่มีทั้งรูปลักษณ์ สีสันสวยงาม รสชาติดี มีความหวาน หอมกรอบเนื้อล่อน ที่ใครๆ ต่างยกย่องให้เป็นเจ้าหญิงแห่งผลไม้ จนได้เป็นหนึ่งในคำขวัญประจำจังหวัดที่ว่า "เมืองร้อยเกาะ เงาะอร่อย หอยใหญ่ ไข่แดง แหล่งธรรมะ" งานวันเงาะโรงเรียน จะจัดขึ้นประมาณต้นเดือนสิงหาคมของทุกปี เงาะโรงเรียนซึ่งถือว่าเป็นผลิตผลทางการเกษตรที่ขึ้นชื่อของจังหวัดสุราษฎร์ธานี ทางจังหวัดได้จัดงานเพื่อนำผลิตผลเงาะโรงเรียนและผลิตผลทางการเกษตรอื่นๆ มาจัดแสดงและจำหน่ายแก่ผู้สนใจ นอกเหนือจากนี้ยังมีการจัดกิจกรรมและนิทรรศการทางการเกษตร การแสดงของสุนัขสงคราม กองบิน 71 การแข่งขันลิงขึ้นมะพร้าว การประกวดนกเขาใหญ่ การแข่งขันจักรยานสามล้อ การประกวดธิดาเงาะ การประกวดรถประดับด้วยผลเงาะและผลไม้ที่มีคุณภาพของทางจังหวัดอีกหลากหลายชนิด

กีฬาชนควายเป็นกีฬาประเภทหนึ่งที่ขึ้นชื่อของจังหวัดสุราษฎร์ธานีโดยเฉพาะในท้องที่อำเภอเกาะสมุยเป็นที่นิยมกันมากและมีลักษณะคล้ายกับกีฬาชนวัวของจังหวัดสงขลาการชนควายเริ่มมีขึ้นเมื่อใดไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัด ทราบแต่ว่าสมัยที่เกาะสมุยขึ้นกับเมืองนครศรีธรรมราชที่เกาะนี้มีควายมากกว่าสัตว์เลี้ยงชนิดอื่นๆ เมื่อเป็นเช่นนี้การที่ราษฎรเห็นควายเพริดเที่ยวชนกัน ขวิดกัน จึงน่าจะเป็นต้นเค้าของการนำควายมาชนกันเกิดเป็นกีฬาชนควายอย่างเช่นปัจจุบัน



จะต้องเลี้ยงดูอย่างพิถีพิกันเช่นเดียวกับการเลี้ยงวัวชน ควายต้องได้ออกกำลังสม่ำเสมอ ได้กินอาหารที่มีประโยชน์ และจะต้องได้มีโอกาสฝึกชนในบางครั้ง นอกจากนี้จะต้องระมัดระวังไม่ให้ใครเข้าใกล้ โดยเฉพาะฝ่ายตรงข้ามในระยะเวลาใกล้ๆจะถึงเวลาที่จะชน เพราะอาจจะมีผู้วางยาทำให้เสียควายได้ ก่อนการชนจะมีการเปรียบคู่ชน โดยเจ้าของควายทั้งสองจะต้องไปดูควายของฝ่ายตรงข้าม หากไม่ได้เปรียบหรือเสียเปรียบกันมากก็จะยินยอมให้ชนกันได้แต่เดิมการชนควาย ชนกันหลังจากที่เก็บเกี่ยวข้าวเสร็จแล้ว สนามชนควายก็คือนาข้าวนั่นเอง ส่วนใหญ่จะนัดชนกันในโอกาสงานประจำปีของวัดต่างๆ หรืองานตรวจเลือกทหาร แต่ในปัจจุบันการชนควายในสนามทุ่งนาหมดไป เนื่องจากมีผู้เปิดบ่อนชนควายขึ้นซึ่งชนกันได้ทุกฤดูกาลเมื่อใกล้ถึงวันจะชน การดูแลรักษาควายจะต้องพิถีพิถันมากยิ่งขึ้น เจ้าชองต้องนำควายไปเลี้ยงดูใกล้ๆกับสนาม เมื่อถึงเวลาชนจะมีหมอไสยศาสตร์ของแต่ละฝ่ายทำพิธีกันอย่างเอาจริงเอาจัง พิธีจะหมดสิ้นลงเมื่อปล่อยควายเข้าชนกันแล้ว การชนจะยุติลงเมื่อฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งแพ้วิ่งหนีออกจากสนามความเชื่อเกี่ยวกับ ควายชนก็เหมือนๆกับวัวชน คือเชื่อเรื่องลักษณะของควายที่มีลักษณะต้องตามตำราว่าจะได้เปรียบควายคู่ชน ที่มีลักษณะด้อยกว่า และควายที่มีลักษณะดีจะนำความเป็นศิริมงคลมาสู่ผู้เลี้ยง นอกจากนี้ยังมีความเชื่ออื่นๆอีกมากการชนควายมีชนกันทั่วไปในอำเภอที่มีการ ทำนาของจังหวัดสุราษฎร์ธานี แต่ที่มีชนกันอย่างเป็นล่ำเป็นสันก็เฉพาะที่อำเภอเกาะสมุยเท่านั้น

"การเดินทางออกจากสุราษฎร์ธานี"